“Kleine Goedheid”
Er is in Europa nog nooit zoveel antidepressiva voorgeschreven als in de laatste 5 jaar. En nog steeds stijgt het aantal mensen dat zich doodongelukkig voelt. Wat is er met ons aan de hand? 15 jaar geleden had ik een burn out. Ik voelde mij soms eenzaam, thuis met twee kinderen. “Wat doen we met z’n allen hier op aarde?” dacht (en denk) ik vaak. Wat is de zin van het leven? “Wat deed ik nou voor goeds?” Ik kon niet begrijpen hoe anderen het wel allemaal zo goed deden. Maar in de loop van de jaren heb ik veel geleerd. Ten eerste dat ik goed voor mijzelf mag zorgen. Dat blijft een lastige overigens, maar ik weet het wel en hoef me er niet schuldig te over voelen. Gisteren bijvoorbeeld ging ik met Otto, mijn man, een wijntje drinken nadat we naar de film waren geweest. Net toen ik een foto wilde maken van mijn goed gevulde glas en de portie bitterballen ernaast kreeg ik een berichtje van Marte, onze dochter.
We hebben intensief contact. Marte loopt stage op het Griekse eiland Lesbos bij de organisatie “Movement on the ground” dat opgericht is door o.a. Johnny de Mol. Het eiland ligt vlakbij Turkije. Vanaf Lesbos kun je Turkije gewoon zien liggen, zo dichtbij is het. Ze stuurt een filmpje van een rubber bootje vol met volwassenen en kinderen. Het zijn mensen uit Syrië die op de vlucht zijn omdat ze vanwege de oorlog in hun land daar onmogelijk kunnen blijven wonen. Overal vallen bommen en wordt er geschoten. Er is geen normaal leven meer mogelijk daar. Ik zie geen bagage op de boot op het filmpje. Dat je dus zo wanhopig bent dat je je kind oppakt en gaat. Al je spullen, je bed, je kleding, je boeken, je tv en computer, je make-up, je kleding, je huis, je tuin, alles laat je achter. En maar lopen en van hulporganisaties onderweg een pakketje eten krijgen, flesjes water en een banaan. Je doel is om naar Europa te gaan, daar is het al jaren rustig en veilig. Geen idee hoe Europa eruit ziet, maar alles beter dan het geluid en gedreun van de bombardementen en het stof in de straten. Er liggen zelfs dode mensen op straat en er klinkt akelig gehuil. Als je hier blijft ben je er volgende week misschien niet meer. Ook maar weg dus, net als al zovelen uit je buurt. Dan ben je eindelijk bij de Turkse kust. Daar zie je een eiland liggen. Dat is Lesbos, dat is Griekenland, en dat is dus Europa. Angstig stap je in een rubberbootje, je drukt je kind dicht tegen je aan. “We zijn er bijna, we zijn er bijna”, fluister je je kind in het oor. En dan, als het bootje aan wil leggen, staan daar boze mannen te schreeuwen op de kade. “Ga terug naar je eigen land!” Met stokken duwen ze het bootje weg van de wal. “We willen jullie hier niet!” Gelaten kijk je naar de mannen. Moedeloos zucht je diep. “Wat moet je nu doen?” “Waar slaap je vannacht?” De nare misselijk makende gedachten gaan door je heen, “ik heb honger en mijn kind moet eten, ik kan mijn kind niet voeden!” Je hebt niets. NIETS. Je bent totaal afhankelijk van hulp. Van mensen die jou helpen. Wie kan jou helpen aan een slaapplek, aan droge kleding, aan wat eten, aan water?
Nu is het natuurlijk zo dat, ook al ben je niet Christelijk, Jezus wel normen en waarden voorgeleefd heeft die ons leven zinvol kunnen maken. En soms komt het bijvoorbeeld via anderen zoals de inmiddels bekende Psychiater Dirk de wachter, ook zo mooi bij mij binnen. Hij zegt in een interview dat hij vindt dat het centrale kenmerk van onze westerse wereld de hardnekkige gevoelens van leegte, eenzaamheid en zinloosheid zijn. Hij pleit er voor om heel goed na te denken over de zin van het bestaan. Over wat het leven is en hoe we kunnen leven.“Het lijkt een soort verplichting dat we gelukkig moéten zijn, een dwangmatig dagelijks geluk dat niet verstoord mag worden. Maar dat kan niet! Het leven is wisselend, het is af en toe gelukkig, maar het is soms ook heel lastig. Dat is eigen aan het menselijk bestaan.”Hij citeert vaak de Franse filosoof Levinas die het heeft over de Kleine Goedheid. Dat betekent dat elk mens in zijn leven, in zijn positie, iets kan doen in de samenleving voor de medemens, onmerkbaar en klein soms, niet revolutionair, maar wezenlijk.
Door dwangmatig gelukkig te moéten zijn verlies je volgens mij de zin van het leven uit het oog: “Als mensen verbonden zijn met elkaar”. Ik hoop dat we samen (in Europa) de moed hebben om ons schijnbaar gelukkige leven te laten verstoren door “Kleine Goedheid”.
